Khi viết bài này tôi nhìn cái máy lạnh Toshiba 10 năm tuổi của mình, so với Illusion thì Toshiba cũng chuẩn bị bán mình, tự nhiên thấy buồn man mác.
Theo như thông báo chính thức trên trang chủ của Illusion Soft, thì hãng sẽ buộc phải đóng cửa và tạm dừng mọi hoạt động vào ngày 18/08/2023. Cái tin này đúng như sét đánh ngang tai cả cộng đồng eroge toàn thế giới, vì biết bao năm nay Illusion mặc định là nhà phát hành game 18+ đỉnh nhất.
Tuy vậy cái chết này gần như đã được báo trước, khi trong vài năm trở lại đây Illusion không còn kiếm được tiền từ các game mới nữa. Chúng gần như là các bản sao với lối chơi cùng hình ảnh na ná, cũng như thứ quan trọng nhất là khó tiếp cận với game thủ ngoài Nhật Bản.
Illusion Soft – một phần tuổi thơ không lành mạnh của biết bao game thủ
Giống như cái tên Maria Ozawa đưa cơ số thanh niên vào đời, thì Illusion cùng với logo ba gạch đỏ có lẽ là thứ khác biệt nhất, đặc biệt khi nhắc tới game 18+ hay eroge. Trước khi biết tới Illusion thì những game kiểu này thường là visual novel, 2D hay pixel, game 3D với hình ảnh và nhân vật sống động là thứ gì đó cực kỳ xa xỉ, đặc biệt là thời điểm những năm 200x khi cộng đồng còn chưa có trên internet.
Như Góc hư cấu tôi thì game đầu tiên chơi của Illusion là Biko (chả nhớ phần mấy), ngày đó thì địa chỉ bàn luận mới cái game dạng này chắc quen thuộc nhất là mocxi.com – một forum chắc chắn cũng là kí ức tuổi thơ của rất nhiều đại hiệp, mocxi một nơi lành mạnh và văn hóa thực sự mặc dù toàn nói về mấy thứ mà ai cũng biết, đáng tiếc là nó bị đóng cửa vì lý do trời ơi đất hỡi…
Bỏ qua vấn đề đó thì game 3D của Illusion thực sự vô đối thời điểm xuất hiện, gần như không có đối thủ cạnh tranh, hay có thể nói chính nó đã tạo ra rất nhiều cộng đồng eroge tự phát trên toàn thế giới, cũng như các diễn đàn lừng danh về thể loại này như hongfire về sau.
Phải nói game của Illusion khi đó đi trước thời đại rất nhiều, lúc mà con người ta vẫn còn chỉ mơ mộng mấy cái clip ngắn ngủn, vài đoạn render 3D thì Illusion đã làm được hẳn những thứ đỉnh cao như Sexy Beach, Artificial Girl hay về sau là siêu phẩm Artificial Academy. Chúng có cốt truyện, tương tác nhân vật và gần như là game sand box tiêu chuẩn, thứ thậm chí đối với các game chính thống còn rất mơ hồ trong những năm đầu 2000.
Điểm độc đáo nhất của Illusion là cho phép người chơi tạo ra nhân vật mình yêu thích, đây quả thực là chân trời mới cho mọi game thủ toàn cầu, nó giúp cho tựa game trong máy thực sự là của chính họ, với những nhân vật ảo mà bản thân làm ra, như một cách sở hữu vô hình vậy. Về sau với tính năng studio, thì Illusion gần như không chỉ dừng lại ở game, mà trở thành công cụ tạo clip ngắn hay truyện tranh độc lập luôn.
Nói không ngoa thì hãng đã góp công lớn giúp định hình cộng đồng eroge như ngày hôm nay, đặc biệt là thị phần ngoài Nhật Bản. Số lượng model nhân vật và khả năng tạo mới, đã biến các game Illusion trở thành kho tàng vô tận cho cộng đồng, vô số các game fanmade đã được tạo và thành danh nhờ chúng, phải phân nửa đống game trên F95 có dính dáng tới Illusion, cho nên khỏi cần phải nói độ ảnh hưởng của nó ra sao.
Tất nhiên nói về Illusion thì có mà hết cả ngày, nhưng tại sao một tượng đài lớn lao như vậy cũng phải có ngày sụp đổ. Nếu tính thị phần và số lượng người chơi sở hữu game Illusion trong máy, thì có thể khẳng định luôn là họ chiếm ưu thế tuyệt đối, vậy tiền nó đi đâu hết cả rồi… chà nó là một câu chuyện dài, cả về game lẫn bản tính “bài ngoại” của người Nhật nữa.
Tại sao một công ty như vậy có thể chết được
Đầu tiên phải nói về vấn đề lớn nhất của Illusion, đó là game của họ cực kỳ khó mua theo đường chính thống. Trước khi hãng đưa game lên Steam, thì người chơi chỉ có thể tiếp cận thông qua cộng đồng tự dịch ra với nhau, kể cả là mod hay chia sẻ nhân vật, không chỉ riêng Illusion mà rất nhiều hãng game eroge tại Nhật cũng vậy, bọn họ gần như không quan tâm tới thị trường quốc tế.
Có khá nhiều lý do cho chuyện này, nhưng lớn nhất vẫn là tới từ phản ứng quốc tế đối với eroge, trong giai đoạn đầu 2000 thì các game của Illusion có phần khá hardcore, từ Biko, Des Blood, Battle R**er hay đỉnh điểm là R**eLay đều bị phản ứng dữ dội, bị cấm ở rất nhiều nơi trên thế giới. Thậm chí R**eLay còn suýt bị kiện ra tòa, chính vì việc này mà Illusion đã làm gắt tới độ cấm luôn IP nước ngoài vào trang chủ của họ, gần như cắt đứt hoàn toàn con đường đưa game ra thế giới.
Chính điều này đã tạo thành thói quen cho cộng đồng, tức là thay vì mua bản gốc, thì họ chuyền tay nhau torrent. Nó vô hình chung khiến cho người chơi định hình việc trải nghiệm game Illusion, hơn nữa hãng game Nhật cũng không hỗ trợ gì đáng nói, kể cả cho tới gần đây.
Khi Steam bắt đầu cho những game dán mác Adult xuất hiện, thì vô số các studio indie đã tiếp thị sản phẩm của mình và có những thành quả đáng kể. Nhưng Illusion thì không như vậy, nếu nhìn vào store bạn cũng chỉ thấy vài sản phẩm hạn chế, chưa kể giá đã cao mà còn không bao giờ có sales. Mà thực tế cũng rất khó để ủng hộ, vì những bản game như Honey Select 2 trên Steam thường không tương thích với mod của game thủ nữa.
Game lậu hay torrent không phải vấn đề với Illusion, cơ bản là họ vốn không muốn phát triển ra thị trường ngoài Nhật Bản. Với xu hướng gacha và bán đồ hiện tại, không thiếu những game dạng này hái ra tiền bằng việc tạo nhân vật, thí dụ như Dead or Alive hay gần hơn là Custom Order Maid. Cả một cộng đồng lớn bị Illusion bỏ mặc suốt cả chục năm, cho tới khi có thể hỗ trợ thì họ cũng lờ nốt, cái này đúng là tự chuốc lấy mà thôi.
Nhưng lý do chính và quan trọng nhất, đó chính là Illusion không còn khả năng sáng tạo và tạo ra các sản phẩm như họ đã từng làm. Nếu tính đúng thì trong 4 năm trở lại đây, hầu hết các game của hãng đều thất bại, thiếu ý tưởng và gần như là các bản copy na ná nhau. Nếu trước đây Illusion thiên về cốt truyện, tương tác và thế giới mở, thì giờ đây chúng chỉ như mấy gói mỳ ăn liền, tập trung hoàn toàn vào việc tạo nhân vật và mấy cái FREE H ngay lập tức.
Koikatsu và Honey Select là thí dụ điển hình cho điều này, từ khi ra Koikatsu thì những game tiếp theo của Illusion đều đi theo kiểu này, chúng là các bản copy chỉ thay đổi tên chứ chẳng có gì khác biệt trong lối chơi. Mặc dù model của các game này rất đẹp, nhưng nội dung của chúng thì hoàn toàn rỗng tuếch, dẫn đến việc chúng không thể tạo ra các content như cũ.
So sánh với Artificial Academy thì nó là một sự thụt lùi rất lớn, vì Artificial Academy là cả một thế giới mở với nhân vật hoạt động độc lập. Nó đánh trúng sở thích của game thủ eroge, một thế giới nơi bạn có thể H thoải mái nhưng có cốt truyện, chứ không phải là mấy cái model chạy lung tung vô hồn.
Với những thứ tối tăm như vậy, không có gì lạ khi ngay cả ở thị trường nội địa Illusion cũng thất bại, kể từ sau Koikatsu vào năm 2018 thì hãng đã làm fail 4 game liên tục, kể cả studio lớn mà như vậy cũng gặp vấn đề chứ đừng nói Illusion.
Chính vì thì mà tin Illusion đóng cửa mặc dù rất buồn, nhưng với phần đông game thủ bọn họ không hề ngạc nhiên, khi kết quả đã quá rõ ràng từ cách đây nhiều năm rồi.
Hi vọng về một Illusion “mới”?
Gần đây thì có thông tin về một hãng game mới có tên “ILLGAMES”, được cho là người thay kế thừa Illusion, bọn họ cũng kịp thông tin một game mới có tên Honey Come – thứ tình cờ làm sao lại rất giống phong cách Koikatsu, cũng như được xác nhận là sẽ có chức năng tùy chỉnh nhân vật.
Nhiêu thông tin cho rằng ILLGAMES là tập hợp các lập trình viên và họa sĩ cũ của Illusion, hay một loại tái cấu trúc vốn nào đó để hồi sinh. Một điều đáng mừng là Honey Come khả năng cao sẽ có bản quốc tế bằng tiếng Anh, chứ không phải đi theo lối mòn phát hành nội địa như trước.
Tất nhiên chưa rõ thông tin này thật bao nhiêu phần trăm, nhưng tất cả mọi người đều vui mừng, vì bất kể ra sao việc Illusion hồi sinh cũng là tin vui cho mọi game thủ eroge trên hành tinh này rồi. Thế giới sẽ thật không hoàn hảo, nếu thiếu đi một nhà sản xuất như Illusion phải không nào.